Op 1 januari aanstaande treedt de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) in werking. De eerste vraag die bij mij opkwam, is hoe je nu kunt bepalen of zoiets “in balans” is. Om dat te bepalen lijkt het me dat je een weegschaal nodig hebt. De oudste weegschaal is de menselijke hand. Op de uitgestoken hand gelegd, werd een hoeveelheid geschat naar gewicht. Iedereen zal begrijpen dat deze manier van wegen niet heel zuiver is.
Als oplossing hebben de Babyloniërs 7.000 jaar geleden weegschalen uitgevonden. Dat waren toen nog eenvoudige gelijkarmige balansen met onderhangende schalen. Bij het wegen werden gewichten op de ene schaal gelegd en het weeggoed op de andere. Deze manier van balansen is later door onder andere de Grieken, Romeinen en Fransen verbeterd. Het probleem bij de gewichten was uiteraard de zuiverheid van het gewicht. Dit werd ondervangen door de gewichten te ijken. Oude weegschalen gebruiken we nu niet meer. In de afgelopen decennia is de digitale weegschaal ontwikkeld. Voorlopig kan het niet zuiverder dan dat. Mijn conclusie is dus dat we de menselijke hand niet moeten gebruiken om te bepalen of iets in balans is.
Dan naar de nieuwe arbeidswet. We gaan weer terug naar de oude ketenregeling waarbij de werkgever en werknemer tijdelijke contracten gedurende drie jaar in plaats van twee jaar mogen afspreken. Hier kunnen we zeggen dat de naam Arbeidsmarkt wéér in Balans beter zou passen. Alle logische redeneringen om de termijn een aantal jaren geleden te verkorten, gelden blijkbaar niet meer.
De WAB introduceert een nieuwe ontslaggrond, namelijk de cumulatiegrond. Onder deze ontslaggrond zou de optelsom van omstandigheden uit twee of meer ontslaggronden tezamen een redelijke grond voor ontslag moeten opleveren. Dit geldt alleen voor de ontbindingsverzoeken die de rechter beoordeelt. De wet geeft hiervoor een aantal voorbeelden. Je kunt hierbij denken aan verwijtbaar handelen in combinatie met een verstoorde arbeidsverhouding. Daarbij moeten de omstandigheden zodanig zijn dat van de werkgever niet gevergd kan worden de arbeidsovereenkomst voort te laten duren. Ik vraag me hierbij af of werknemers dit als een betere balans zullen zien.
Om de balans te kunnen bepalen, moeten we kijken naar alles wat de wetgever in de weegschaal heeft gelegd. Een grote plus voor de werknemers is de transitievergoeding. Anders dan nu het geval is, krijgt een werknemer vanaf de eerste werkdag recht op een transitievergoeding. Nu is dat pas na een dienstverband van 24 maanden. Daarnaast wijzigt de opbouw van de transitievergoeding. De hogere opbouw na 10 jaar dienstverband komt te vervallen. Ook de overgangsregeling voor 50-plussers vervalt. Hiermee wordt voor alle dienstjaren de opbouw 1/3 van het maandsalaris.
Er zijn nog meer zaken die per 1 januari aanstaande zullen wijzigen. De balans moet blijkbaar worden gevonden in alle aanpassingen tezamen. De voordelen voor de werkgevers en werknemers wegen blijkbaar even zwaar waarmee de gehele arbeidsmarkt in balans is. Ik vrees dat de balans op individueel niveau, voor veel werkgevers én werknemers, ver te zoeken is. Een gevolg van het wegen “met de handen” van politici.
Jan van Neerbos
